\n

Psikolojik taciz, baskı (mobbing) daha çok işyerinde, çalışma yaşamında ele alınmakta, zaman zaman da seks yönüne vurgu yapılmaktadır. Psikolojik baskı, taciz yalnız işyeri, çalışma yaşamı ile sınırlı değildir, seks yönü ise daha çok magazin değeri taşır. Kişiler toplumsal yaşamda psikolojik baskıya, psikolojik hatta fiziki tacize uğramaktadırlar.\n

Kimler daha çok tacize uğrarlar? Tacizin güdüleri (saikleri) nelerdir: Psikolojik taciz nasıl gerçekleştirilir; araçları nelerdir? Kuşkusuz tüm bunlar kapsamlı ve çok yönlü incelenmesi gereken bir konudur. Konuya ilişkin bazı görüş ve incelemelere ve de gözlemlere dayanarak genellemeler yapmaya çalışacağım.\n

Psikolojik tacize daha çok kişiliği gelişmiş, davranışları farklı, kültür ve bilgi düzeyi çevreye göre yüksek, sıradanlığı, sürüye katılmayı içine sindiremeyen, saygınlığını korumaya çalışan, başarılı ya da başarılı olma olasılığı yüksek kişiler uğrar.\n

***\n

Psikoloik tacizin çeşitli güdüleri, nedenleri vardır. Aşağılık duygusunu tatmin, yerleşik çıkarları, statükoyu koruma, gizli öç alma, iyinin örnek oluşturmasını engelleme, büyüklük, buyurganlık taslama, kişisel çıkar için potansiyel bir tehlikeyi önleme... Bunlar belki tacizin en yaygın güdüleri (saikler), nedenleridir.\n

Kişiliği gelişmiş, kültür, bilgi düzeyi yüksek, başarılı, insan onuruna saygılı, sıradanlığı gelişme için engel gören, özgüveni olan, alçakgönüllü kişilerin başkalarını taciz etmeleri, psikolojik baskı yapmaları düşünülemez. Erdemli olmakla taciz bağdaşmaz.\n

Psikolojik baskı kuran, hatta işi fiziki şiddet kullanmaya değin götüren kişiler, genellikle özgüveni, özsaygısı olmayan, kişisel başarısı bulunmayan, kompleksleri olan, insan sevgisi gelişmemiş, bencil, benmerkezci tiplerdir.\n

Psikolojik tacizin amacı istenmeyen kişiyi dışlama, yalnızlaştırma, gölgeleme, geri planlara itme, toplumsal yaşamda etkinliği azaltma, yerleşik çıkarlar için potansiyel bir tehlike olmaktan çıkarmaktır.\n

***\n

Taciz yöntemleri, kişinin taciz algısına göre değişir. Yüksek sesle bağırma, aşağılayıcı, küçültücü sözcükler kullanma, istek dışı görevlere atama, düşük ücret veya düşük ücret zammı, terfi geciktirme, kıdemsiz birinin emrine atanma, işle ilgili konuların dışında bırakılma, görüşlere önem vermeme, önerileri küçültücü ifadelerle reddetme, toplantılara çağırmama, sosyal etkinliklerden dışlama, selamlaşmaktan dahi kaçınma, asılsız söylentiler yayma... Bunlar genellikle çalışma yaşamında, işyerlerinde, kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda sık rastlanılan taciz, dışlama uygulamalarıdır. Bazen daha ince, rafine gibi görünen araç ve yollarla da kişi taciz edilebilir, yalnızlaştırılır, dışlanır. Terfi etmiş süsü verilerek kişinin daha pasif görevlere atanması; yapılan hizmetler için teşekkür edilerek bir daha görev verilmemesi, en azından iş toplantılarına çağrılmama, onay alınmadan ders programında değişiklik, gönderilmiş yazıların garip biçimde kaybolması, yüze karşı değişim, gereğinin dile getirilmesi, yeni örgütlenme şeklinde yeniden yapılandırmada işleviniz olmayacağı iması gibi... Aslında kişinin onayı, isteği, iradesi olmadan, haklı bir nedene dayanmadan onu bazı davranışlara zorlamak tacizdir.\n

Onurlu, kişiliği gelişmiş, özgüveni olan bir kişi için taciz sayılabilecek davranışlar, bazıları için iltifat dahi olabilir. “Yüzüne tükürsen yağmur yağıyor diye şükreder” ifadesi, kuşkusuz gözlemler sonucu bazı kişileri tanımlar.\n

***\n

Yalaka, yaltaklanan, kişiliği gelişmemiş kişiler için her türlü, istiskal, küçültücü davranış, taciz, aşağılama sayılmaz. Bunun sayısız örneklerini medyada, bürokraside, politikada, hatta eğitim kurumlarında görürüz.\n

Toplumsal yaşamda, uyanık geçinen, bencil, hak kavramı gelişmemiş kişilerin, düzgün, kurallara uymaya çalışan vatandaşları, trafikten tutun, duraklardan kamu kuruluşlarında oluşan kuyruklara, sıraya girişe kadar tacizini gözlemlemekteyiz.\n

Psikolojik taciz, tersine ayrım, kötünün iyiyi dışlaması, toplumsal yaşamdaki kısırdöngüler, bu tür sorunları çözmeden başarı kazanma olanağı bulunmadığı gözden kaçmamalıdır.