Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin (UNODC) yaptığı değerlendirmeye göre, illegal spor bahis piyasasının yıllık yaklaşık 1.7 trilyon dolar civarında işlem hacmine sahip olduğu; ülkemizde ise yasa dışı bahis gelişiminin son 25 yılda 100 kat artarak 500 milyon dolardan 50 milyar dolar düzeyine yükseldiği bir ortamda neler yapılmalı? Yazı dizimizin son kısmında bu konuyla ilgili detaylara yer verelim. Türkiye’deki bahis soruşturması, yalnızca bireysel hataları değil, kurumsal yönetim, finansal şeffaflık ve etik kültür açısından da yapısal eksikleri göz önüne seriyor. İtalya, Almanya ve İngiltere örnekleri, bu tür krizlerin radikal reformlarla fırsata dönüşebileceğini kanıtladı. Türk futbolu için bugünkü kritik sorun; “kimin suçlu olduğunu” aramaktan daha çok, “bu sistemin bir daha aynı hatayı tekrarlamaması” için nasıl bir yapısal değişim ve dönüşüme gidilmesi gerektiğine odaklanılması. Günü kurtarmak ya da birkaç kişiyi günah keçisi ilan ederek sorunu palyatif çözmeye çalışmak, Türk futbolunu bu sorunun pençesinden kurtarmaz, sadece bugünkü yönetime soluklanma olanağı yaratır. Öncelikle sorunun yapısal karakterli olduğunu kabul ederek çözüme odaklanmamız gerekiyor. Bu kapsamda temel operasyon alanlarında aşağıdaki teknik konularda hızla yol alınmalıdır.
1 SPOR TOTO, MASAK, TFF VERİ PAYLAŞMALI: UEFA ve FIFA modellerinde olduğu gibi, veri analitiğiyle maç sonuçları, bahis oranları ve hakem kararlarını eş zamanlı izleyen bağımsız bir birim oluşturulmalı. Spor Toto, MASAK ve TFF arasında anlık veri paylaşımı sağlanmalıdır.
2 HAKEM, OYUNCU, YÖNETİCİ EĞİTİLMELİ: Hakemler, oyuncular, yöneticiler ve teknik kadrolar için “etik eğitim zorunluluğu” getirilmelidir. İngiltere modelinde olduğu gibi “Bahis Farkındalığı Eğitimleri” düzenlenmelidir. Bunun ömür boyu sürecek, futbol yaşamının ayrılmaz bir parçası olduğu kültürü futbolun tüm paydaşlarında sağlanmalıdır.
3 ŞEFFAFLIK VE MALİ DENETİM ETKİN OLMALI: Kulüplerin mali yapılarıyla, yöneticilerin finansal ilişkileri düzenli olarak bağımsız denetime tabi tutulmalı; futbolun her alanında sonuna kadar şeffaflık sağlanmalı; mali denetim etkinleştirilmelidir. UEFA’nın Finansal Fair-Play modelinin ulusal uyarlaması güçlendirilmeli; hiçbir kulüp, oyuncu ve yöneticiye ayrıcalık sağlanmamalıdır.
4 YASA YENİDEN DÜZENLENMELİ: 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Kanunu yeniden ele alınmalıdır. Suçun yalnızca bireysel değil, örgütsel boyutu (örneğin bahis ağları) da tanımlanmalı ve buna göre yeniden ceza yasasında düzenlemelere gidilmelidir.
5 TFF İLE MEB İŞ BİRLİĞİNİ ARTIRMALI: Türkiye Futbol Federasyonu ve Milli Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle “Etik Spor Kültürü” eğitimleri lise ve altyapı düzeyinde verilmelidir. Fair-Play ödülleri, eğitim ve medya aracılığıyla toplumsal farkındalık oluşturulmalıdır.
6 SİYASETİN ETKİSİ AZALMALI: Türkiye Futbol Federasyonu’nda ve futbolun yönetimine siyasetin etkisini tamamıyla ortadan kaldıracak şekilde “TFF Genel Kurul Yapısı” yeniden düzenlenmelidir. Türkiye Futbol Federasyonu genel yapılanmasının üzerinde, siyasetten bağımsız, tamamen teknik kadrolardan, liyakatli yöneticilerden kurulu bir mali ve etik üst kurul oluşturulmalıdır. Mevcut futbol soruşturmasının sağlıklı ve adil bir şekilde devam edebilmesi için var olan yönetim istifa etmeli ve yerine siyasetin etkisinden uzak, kamuoyunda saygınlığı tartışılmayan isimlerden oluşan geçici bir yönetim oluşturulmalıdır.
